این، داستان همان لوح‌های هخامنشی است که حدود ۸۴ سال پیش از ایران خارج شد و گروهی در کشور امانت‌گیرنده دلشان نمی‌خواست آن‌ها را به ایران پس بدهند. حالا بعد از ماجراهای زیاد، ۱۷۸۳ لوح به تهران آمده که ۱۱۰ قطعه از آن در موزه‌ی ملی ایران به نمایش درآمده است.
جالب است بدانیم روی این گل‌نبشته‌های متعلق به زمان داریوش اول هخامنشی، چه‌چیزی نوشته شده است؟ البته من زبان گل‌نبشته‌ها را بلد نیستم. ظاهراً نامه‌ها، اسناد اداری شاه و دربار از موضوع‌هایی است که روی لوح‌ها آمده، اما فقط این نیست. هخامنشیان درباره‌ی زنان، تولید، کارگران، مسافران و کاتبان هم نوشته‌اند. لوح‌ها در ۱۲ موضوع دسته‌بندی شده‌اند و متن‌ها با دقت و نظم روی آن‌ها حکاکی شده است. می‌دانیم آن زمان، بشر مثل امروز عجله نداشته همه‌چیز را سریع به پایان برساند و کاتبان با حوصله کار می‌کرده‌اند. حالا بعضی از لوح‌هایی که راوی بخشی از تاریخ تمدن سرزمین ما هستند، ترک خورده‌اند. این لوح‌ها به بخش زیادی از پرسش‌هایمان درباره‌ی روزگار هخامنشیان جواب می‌دهند.
ماجرای این‌همه سال دوری لوح‌ها از خانه‌ی خود، مفصل است. داستان از سال ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۳ شروع شد. آن زمان یک باستان‌شناس آلمانی که در مؤسسه‌ی شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو کار می‌کرد، همراه باستان‌شناسان ایرانی، در شمال‌شرق تخت‌جمشید مشغول حفاری بودند که تعداد زیادی لوح‌گلی از دوره‌ی هخامنشی و به زبان میخی پیدا کردند.
همان زمان باستان‌شناسان تشخیص دادند که این آثار مربوط به دوره‌ی هخامنشی است. مؤسسه‌ی شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در سال ۱۳۱۴ این لوح‌ها را برای تحقیق و رمزگشایی به امانت گرفت و به آمریکا برد. بعد از آن معلوم شد که بخشی از لوح‌ها به زبان عیلامی است. این مؤسسه تا سال ۱۳۲۷ حدود ۱۵۰ قطعه را به ایران برگرداند که در آن زمان ایران فکر می‌کرد همه‌ی امانتی‌ها برگردانده شده است. مجید ارفعی، متخصص زبان‌های باستانی و از کسانی که شاهد پرونده‌ی لوح‌های هخامنشی در آمریکا بوده، ثابت کرد که این فقط بخش کوچکی از لوح‌ها است. در دهه‌ی ۸۰، با کمک این کارشناس ایرانی ۳۰۰ لوح دیگر به ایران بازگردانده شد. با این اتفاق دو خانواده‌ی یهودی ادعا کردند که طی انفجاری در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، آشنایان آن‌ها کشته شده‌اند و چون ایران از گروه‌های مبارز فلسطینی حمایت می‌کند، به همین دلیل باید به آن‌ها غرامت پرداخت کند. آن‌ها برای تأمین غرامت از دادگاهی خواستند که دستور حراج لوح‌های دوره‌ی هخامنشی را صادر کند و می‌خواستند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. بعد از کشمکش‌های زیاد، دادگاه عالی آمریکا به نفع ایران رأی داد.
اگر دوست داری این گل نبشته‌های پر رمز و راز را از نزدیک تماشا کنی، تا آخر مهر می‌توانی به موزه‌ی ملی ایران بروی. موزه‌ی ملی ایران در خیابان امام‌خمینی‌ره، ابتدای خیابان سی‌تیر، خیابان پروفسور رولن قرار دارد و درهایش از ساعت ۹ تا ۱۷ به روی علاقه‌مندان باز است. راستی در کنار این گل‌نبشته‌ها، می‌توانی از آثار ثابت موزه‌ی ملی ایران هم بازدید کنی و با یک تیر، دو نشان بزنی.
عکس از نمایشگاه: محمود اعتمادی/هفته‌نامه‌ی دوچرخه
نظر شما